Aşı Nedir? Aşı Takvimi Nasıl Uygulanır? Aşı Karşıtlığı Nedir?

Aşı Nedir?

Aşı sağlık sektöründe birçok insanın hayatını kurtaran, bulaşıcı hastalıklardan bizleri koruyan bir tedavi yöntemidir. Dünyada neredeyse her sene 10 milyon çocuk yaşamını yitirmektedir. Bu çocukların 3 milyona yakını aşıların düzenliliği sayesinde yaşama tutunabilmektedir.

Aşı ile bazı hastalıklar kökünden yok edilirken bazıları üzerine de bitirme çalışmaları uygulanmaktadır. Çiçek hastalığı tüm dünyadan tamamen silinmiştir, çocuk felci kızamık gibi hastalıkların üzerine çalışmalar devam etmektedir. Aşılar hastalığın bulaşma hızını yavaşlatmaktadır. Hastalığın bulaşmamasını önemli ölçüde etkilemektedir. Aşılar yapılmazsa çocuk ölümleri artacaktır. Ölüm ile sonuçlanmazsa dahi sakat kalma riski çoğalacaktır.

Aşılarda maliyet değeri oldukça yüksektir. Gelişmiş ülkelerde ciddi aşılama takvimleri ile hastalıklar seyrekleşirken, gelişmekte olan ülkeler için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Eğitimsiz toplum, kaynak ve bütçe yetersizliği çocuk ölümlerinin sayısını arttırmaktadır. Sağlık sektörünün gelişmemiş olması gibi etmenler hastalık düzeyini artırmakta ve yeteri kadar aşı bilinci kazanılmamasına sebep olmaktadır.

Aşılar Hakkında Yaşanan Tereddütler

Bulaşıcı hastalıklar insanların hayatında yıllardan beri yer almaktadır. İnsanoğlu bu hastalıklara çözüm bulmak için birçok yol denemişlerdir. Bu yollardan biri de aşıdır. Aşıların tedavi edici olmasının yanı sıra bir de yan etkileri vardır. Bu yan etkiler birçok insanın aklını karıştırmakta hatta çoğunu aşı yaptırmaktan vazgeçirmektedir.

Otizm dünyada git gide yaygınlaşmaktadır. Çoğu ebeveyn bunun kızamık aşısından kaynaklandığını düşünmektedir. Sağlık bakanlığı sitesinde yaptığı açıklamada bunun doğru olmadığını belirtmiştir.

Aşıların içerisinde alüminyum tuzları vardır. Düşünüldüğü gibi bu tuzlar vücudunun yapısını bozmamaktadır. Sadece bağışıklığı uyandırmak için kullanılmaktadır. Doz oranı oldukça düşüktür. Alüminyum düzeyi toksik düzeyinden aşağıdadır.

Aşı yapmayan çocuklara göre aşı yapan çocukların invaziz bakteriyel enfeksiyon tekrarları daha fazla olmamaktadır.

Aşı Uygulamaları Neye Göre Belirlenir?

Aşı uygulamaları hangi aşının ne zaman nasıl niçin yapılacağına dair bilgiler içerir. Bu bilgileri belirleyen bazı etmenler vardır. Bu etmenler şu şekildedir;

• Ölümler hangi yaş aralıklarında daha fazla
• Yaşanılan yerin coğrafi ve iklim özellikleri
• Bulaşıcı hastalıkların sık görüldüğü yaşlar
• Uygulanacak aşının türü, etkileri, uygulanması gereken yaş sınırı
• Aşı yapacak sağlık çalışanının eğitim, bilgi düzeyi

Ayrıca aşı takvimi hazırlanırken standart bir şey hazırlamak mümkün değildir. Aşı takvimleri dinamik bir süreç izler. Aşıların hedefleri uzman kişiler tarafından düzenli aralıklarla kontrol edilip yeni bir liste hazırlanabilir. Bunu etkileyen bir diğer etmende teknolojinin gelişimi ve sağlık sektörünün getirmiş olduğu yenilikler olarak bilinmektedir.

Aşıların Çeşitleri

Aşıları beş farklı sınıfa ayırırız. Bu sınıflamalar aşının yapılacağı hastalık türüne göre değişmektedir. İşte, aşı çeşitleri ve anlamları:

1- Ölü Aşılar

Bir diğer ismi inaktive olan bu aşı türü antijenik fraksiyona sahiptir. Üreme özelliğine sahip değillerdir. Bu yüzden birkaç kere uygulanmalıdır. Boğmaca, kolera, kuduz, hepatit A, hepatit B gibi hastalıkların tedavilerinde kullanılır.

2- Canlı Aşılar

Zayıflatılmış Aşılar olarak da bilinir. Hastalığa sebep veren durum aşı ile neredeyse azaltılmıştır. Çocuk felci, suçiçeği, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, verem gibi hastalıklar bu aşı ile tedavi edilebilir.

3- Toksoid Aşılar

Mikroorganizmanın toksinlerinden üretilen aşılardır. Tetanoz ve difteri hastalığı bu aşı ile tedavi etmek mümkündür.

4- Konjüge Aşılar

Pnömokok, hemafiluz gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan aşı yöntemidir.

5- Polisakkarid aşılar

Meningokok ve pnömokok hastalıklarının tedavi edilmesi için uygulanan aşı çeşididir.

Aşılar Hangi Bölgelerden Uygulanır?

Aşı vücudumuzun dört farklı bölgesine enjekte edilmektedir. Uygulanan aşıların bölgesi aşının türüne göre değişiklik göstermektedir. Bu bölgeler şu şekildedir;

1. Kas içinden uygulanan aşılar
2. Deri içinden uygulanan aşılar
3. Deri altından uygulanan aşılar
4. Ağızdan uygulanan aşılar

Türkiye’de Uygulanan Aşılar

Türkiye’nin kendi aşı uygulamaları takvimi vardır. Ülkede her vatandaş doğduğu andan itibaren bu aşı takvimini uygulamaktadır. Aşı takibi sağlık bakanlığı tarafından yapılmaktadır. Aşılar ücretsiz olarak uygulanmaktadır. Türkiye’de uygulanan aşılar şu şekildedir;

• DaBT: Difteri, boğmaca, tetanos gibi hastalıklardan korur.
• Hepatit B: Hepatit B hastalığına karşı yapılan aşıdır.
• BCG: Verem için yapılır.
• IPA-OPA: Çocuk felci için yapılan aşılardır.
• KKK/MMR: Kabakulak, kızamıkçık ve kızamık için yapılan aşılardır.
• TD: Difteri ve tetanos için yapılan aşıdır.
• Hib: Zatürre ve menenjit için uygulanan aşıdır.

1- Bebek ve Çocuk Aşıları

• Hepatit B: Doğumda uygulanır.
• Hepatit B (2. aşı): Birinci ayın sonunda uygulanır.
• DaBT, IPA, Hib: İkinci ayın bitiminde uygulanır.
• DaBT, IPA, Hib (2. aşı): Dördüncü ayın bitiminde uygulanır.
• DaBT, IPA, Hib, Hepatit B (3. Aşı): Altıncı ayın sonunda uygulanır.
• OPA: Altıncı ayın sonunda uygulanır.
• KKK: Bir senenin sonunda uygulanır.
• DaPT, IPA, Hib, OPA: 18-24 ayları arasında uygulanır.
• KKK, OPA, Td, BCG: 1. Sınıf sonunda uygulanır.
• Td, Hepatit B (1, 2, 3): İlköğretim 8. Sınıf sonunda uygulanır.

2- Ergenlik Çağında Olanlara Uygulanan Aşılar

• Hepatit B
• Hepatit A
• Suçiçeği
• Grip
• KKK
• Td
• Pnömokok

Aşı Uygulaması İle Tedavi Edilen Hastalıklar

• Verem
• Kızamık
• Boğmaca
• Difteri
• Tetanos
• Kabakulak
• Kızamıkcık
• Çocuk felci
• Hepatit B sarılığı
• Hepatit A sarılığı
• Menenjit
• Grip
• Kolera
• Tifo
• Sarıhumma
• Suçiçeği
• Zatürre

Yukarıda bazı aşılar yurtdışına giderken o ülkede bulunan virüslere karşı önlem almak için yapılır.

Aşı Yapılmaması Gereken Durumlar

Gebeler kesinlikle kızamık, kızamıkçık, kabakulak (KKK)aşısı yapmamalıdırlar. Çocuğun sakat doğma ihtimali olabilir.

• Eğer AİDS iseniz ya da ihtimal varsa aşı yapmamanız gerekir.
• Aşı sonrasında alerji olma durumu var ise yapılmamalı, doktor ile görüşülmelidir.

Aşı İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Aşı tarihleri dikkatle takip edilmelidir.
• Bebek doğduktan sonra aşıları mutlaka yapılmalıdır.
• Gebeler tetanos aşısı yapmamalıdırlar.
• Aşı kartı güvenli bir şekilde muhafaza edilmelidir.
• Hastalık daha önce geçirilmiş olsa dahi aşı vakti geldiğinde aşı uygulanmalıdır.

Aşının Yan Etkileri Nelerdir?

• Ateş
• Aşı yerinde şişlik ve kızarıklık
• Döküntü (özellikle KKK aşısından sonra)
• Koltuk altında beze

Aşı uygulamaları mutlaka takip edilmeli ve zamanında uygulanmalıdır. Aksi takdirde tedavi gecikebilir. Ölüm ya da sakatlıkla sonuçlanabilir.

İlginizi Çekebilir:  5 Maddede Rota Virüsü Nedir? Rota Virüsü Aşısı Gerekli Midir?