Bu Yazımızda Neler Var
Dünya genelinde Çocuk Hakları Sözleşmesi geçerliliğini sürdürmektedir. İnsanların temel hakları olduğu gibi çocuklara ait ayrı bir “hak” olmasının gerektiği, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kararınca 20 Kasım 1989’da kesinleşmiştir. Türkiye’nin de içinde bulunduğu 196 ülke tarafınca onaylanan Çocuk Hakları Sözleşmesi, 2 Eylül 1990 tarihinde de yürürlüğe girmeye hak kazanmıştır.
İnsan hakları belgeleri arasında en fazla ülke imzası alan sözleşmesidir. Birçok ülke gibi Türkiye de sözleşmeyi ilk imzalayan ülkelerden birisi olmuştur. Türkiye’de 14 Ekim 1990’da imzalanan sözleşme, 27 Ocak 1995 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı ve yürürlüğe girdi. İnsan haklarından ayrı olarak “çocuk hakları”nın korunmasını devletler kabul etmiştir.
“Bir Çocuğu Nasıl Sevmeli” isimli kitabın yazarı Janusz Korczak, Çocuk Hakları Sözleşmesi temelini de oluşturan temel haklardan ve çocuklar için olan haklardan bahseden ilk kişilerden birisi olmuştur. 1917’de çocuk haklarına ait ilk metin kaleme alındı. Milletler Cemiyeti tarafından kabul edilen ve 1924’te resmi anlamda ilk metin Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi’dir.
On sekiz yaş altındaki her bireyi kapsayan haklar, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul görüldükten sonra tüm dünyada her sene 20 Kasım tarihinde Dünya Çocuk Hakları Günü olarak mutlaka anılmaktadır. Ülkemizde de özellikle Mustafa Kemal Atatürk tarafından çocuklara yönelik olarak haklar ve özel gün verilmiştir. Çocukların haklarının ayrı olarak korunması adına bu tarz bir uluslararası sözleşme imzalanması uygun görülmüştür.
Çocuk Hakları Sözleşmesi Konusunda Merak Edilenler
Çocuk hakları sözleşmesi nelerdir eodev ve farklı alanlarda konu olarak sunulmaktadır. Özellikle okulların belirli kademelerinde ders konusu olarak sıklıkla karşılaşılır. Öğretmenler tarafından da çocuk hakları nelerdir eodev olarak verilmektedir. Ayrıca çocuklara özel konulan bu sözleşme kapsamında merak edilen birden fazla başlık bulunur. Yazı çerçevesinde derin bilgilere sahip olabilirsiniz.
1- Çocuk Hakları Sözleşmesi Nedir?
54 madde içeriğinden oluşan ve genel anlamda insan haklarının bağlamında olduğunun fikrinin kabul edildiği sözleşme, her çocuk için geçerlilik sağlamaktadır. Çocukların yaşını, cinsiyetini, dilini, dinini, isteklerini, ailesini, maddi imkânlarını ve yaşadığı koşulları ayrı bir kategoride tutmadan “eşitlik” kavramı üzerinde yoğunlaşarak ve dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar aynı haklara sahip olduklarını içermektedir.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, on sekizini tam tamına doldurmamış her çocuğa ait bir sözleşmedir. Sözleşme, barış ve onur çerçevesinde yaratılan özgür ve eşit şartlara uygun bir ortamda tüm çocukların büyümesini kapsamaktadır. Çocuk, kendi düşünce ve duygularını ifade etme ve kendisini ilgilendiren her konuda seçim yapma hakkına sahiptir.
En temelde yaşama hakkını bulunduran çocuğun, ailesi ile beraber yaşamaya da hakkı vardır. Bu noktada önemli olan kıstas, ailenin çocuğa karşı ihmalkârlık yapmıyor olması. İhmal edilen çocukların tespiti sonucunda, devlet çocuğu aileden almak durumunda kalır. Bu gibi birçok durumlara karşı bu sözleşme hazırlanmış ve birçok ülke tarafından doğrudan kabul edilmiştir.
2- Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin Amacı Nedir?
Yaşama hakkının temel alındığı Çocuk Hakları Sözleşmesi amacı her bir çocuğa eşit imkânların yaratılması dâhilinde, çocuğun en özgür ortamda düşünce ve duygularını çevresindeki kişilere rahatlıkla iletebilmesidir. Deneysel yaşantılarının barış, güven, sağlık ve huzur ortamında gerçekleşebilmesi adına on sekiz yaş altına Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni hazırlanmıştır.
Çocuğun yurtdışına çıkması gereken durumlarda da kendi ülkesindeki gibi korunması amaçlanmaktadır. Ayrım gözetmeden aynı şartlarda çocukların yetiştirilmesi odak noktası olmuştur. Anne ve babasının ihmaline maruz kalan çocukların devlet tarafından güvence altına alınması ve yeni bir aileye sağlıklı bir iletişim odaklı teslim edilmesi gibi durumlar Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin amacı arasındadır.
3- Çocuk Hakları Sözleşmesini Hangi Ülkeler İmzalamıştır?
Çocuk Hakları Sözleşmesi uluslararası alanda büyük bir etki yaratmıştır. Öyle ki bu noktada en çok ülke tarafından imzalanmış sözleşmeler arasında yerini ilk günden itibaren korumaktadır. Şüphesiz bir ülke ve yöneticisinin insan hakları, çocuk haklarına dair adım atmaması beklenmeyecek bir durumdur. Devlet ve yönetimin genel amaçlarından birisi de haklar dahilinde korumayı sağlamaktadır. Taraf devletler sözleşme maddelerini uygun bularak sözleşme ile ilgili dahil olmak amacıyla kabul ederler. Bir taraf devlet gerekli olan kanunu yayınlayarak BM genel sekreteri nezdinde sözleşmeye dahil olduğu bilinir.
Peki Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni imzalayan ülkeler kimlerdir? Sözleşemeye ABD hariç, tüm Birleşmiş Milletler’e üye ülkeler, Filistin, Vatikan ve ada ülkeleri imzalamıştır. Verilen harita üzerinde yeşil alanlar sözleşmesi imzalayanlar, mor alanlar imzalayıp onaylamayanlardır. Sarı alanlar iste sözleşmeye dahil olmayanları yansıtmaktadır. Her ülke eş zamanlı katılmamıştır. Temelde 1989 yılunda kabul görmüştür. Bu yüzden 20 kasım 1989’da Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen sözleşmenin adı nedir sorusunun cevabı Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne yön verecektir.
Türkiye’de Çocuk Hakları Nelerdir?
Eski yıllarda Çocuk Hakları Sözleşmesi ortaya atılması ile çoğu ülkede buna yönelik değişiklikler meydana gelmiştir. 1995 yılında Türkiye’de Çocuk Hakları yer almaya başladı. Fakat ne yazık ki çalışan çocuk işçi sayısı halen oldukça yüksek oranlarda seyir etmektedir. Üstelik çalışan bu çocukların büyük bir çoğunluğu tarımda çalışmaktadır. Çocukların yeteneklerini icra etmesinin dışında 12 yaşından küçüklerin iş gücü faaliyetlerine katkıda bulunması da Türkiye’de yasaktır.
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından Çocuk Hakları Sözleşmesi aşamalarının Türkiye’de uygulanması yakından takip edilmektedir. Elbette ki bu hakların korunması, ülkelerin gelişmiş düzeyiyle de doğru orantılıdır. İhtiyaçlarından mahrum bırakılan çocuklar zorbalık ve zulümlere maruz kalabilmektedir. Bu doğrultuda çocukların ne hakları ne de özgürlükleri korunabiliyor.
Birçok ülke, kendi adına sözleşmeyi en iyi şekilde uyguladığını söylese de çocuklar ve yetişkinler bu durumun muallakta olduğunu açıkça beyan etmektedir. Her ne olursa olsun toplumun geleceği olan çocukları korumalı, haklarını gözetmeli ve en iyi konuma ulaştırmayı hedef edinmelidir.
4058 Sayılı Kanun ve Çocuk Hakları Sözleşmesi İlişkisi
Ülkemizde Çocuk Hakları Sözleşmesi kabul edilmesi amacıyla anayası içerisinde değişiklik yapılmıştır. Uluslararası alanda oluşturulan bu sözleşmenin kabulu oluşturulan kanun neticesinde etkin hala gelir. 4058 sayılı kanun da tam olarak bulunun için açıklanmıştır. Sözleşmenin herhangi bir sakıncasının olmaması, kabul etmesi ile sunularak ülke genelinde duyurulmaktadır. Böylece Türkiye de sözleşmeye dahil olan ülkeler safında yerini almıştır.
Çocuk Hakları Nelerdir 20 Tane Madde
Kişiler tarafından çocuklara dair verilen haklar aşağı yukarı tahmin edilmektedir. Çoğu insan hakları ile elbetteki paralellik gösterir. Ancak durum bununla da sınırlı kalmayacaktır. Bundan dolayı ayrı ayrı sözleşmeyi ele almak daha iyi durumun oturmasına yardımcı olur. Çocuklara verilen hakları 20 madde de inceleyebilirsiniz. Böylece hem çevreniz hem de çocuğunuz adına bilgi sahibi olabilirsiniz.
Çocuk hakları arasında:
- Yaşama ve gelişme hakkı
- Bir isme ve vatandaşlığa sahip olma ve bunu koruma hakkı
- İfade hakkı
- İstediği dini seçme hakkı
- İstismar ve ihmalden korunma hakkı
- Ekonomik sömürüden korunma hakkı
- Sağlık hizmetlerine erişim hakkı
- Eğitime erişim hakkı
- Dinlenme, eğlence ve kültürel etkinlikler için zamana sahip olma hakkı
- Düşünce özgürlüğü hakkı
- Özel gereksinimleri olan çocukların hakları
- Özürlü çocukların hakkı
- Kendilerini ilgilendiren konularda görüş bildirme hakkı
- Uyuşturucu bağımlılığından korunma hakkı
- Arkadaşlarıyla barış içerisinde birlik olabilir, dernek kurabilir ya da derneklere üye olabilir hakkı
- Onurunu koruma hakkı
- İhmalkâr olmayan anne – baba ortamında büyüme hakkı
- Gittiği her ülkede korunma hakkı
- Yetenek dışında iş gücünde çalıştırılmama hakkı bulunur.
Katılım hakkı gibi 54 maddeden oluşan Çocuk Hakları Sözleşmesi 20 Kasım 1989 tarihinden itibaren birçok ülke tarafından zamanla kabul edilmiştir.
Çocuk hakları içerisinde de insan haklarında da kişilerin biricikliği üzerinde durulmuştur. Her birey tek ve özeldir. Ancak toplum arasında ebeveynler tarafından sıklıkla kıyaslamar yapılmakta çocukların bu sayede daha iyi olması hedeflenir. Peki gerçekten bu durum sağlıklı mıdır? Çocuklar Arsında Kıyaslama Yapmanın Zararları yazımıza bakarak bilgi alabilirsiniz.
