Meme Kanseri Belirtileri Risk Faktörleri ve Teşhisi

Meme kanseri en basit tanımıyla göğüs hücrelerinde oluşan kanserdir. Meme kanseri kadınlarda ortaya çıkabildiği gibi erkeklerde de görülebilir. Fakat bununla birlikte meme kanseri erkeklerde çok nadir rastlanan bir kanser türüdür.

Meme kanseri üzerine yapılan yoğun çalışmalar sonucu günümüzde hastalık nedeniyle ölümlerde ciddi oranda azalma sağlanmıştır. Meme kanserinde sağ kalım oranının artmış olmasındaki iki ana sebep şunlardır:

  • Meme kanserinin gelişmiş cihazlarla erken teşhis edilebilmesi
  • Yeni oluşturulan tedavilerin daha çok kişiselleştirilmiş (hastaya özel tedailer) olmasıdır.

Türkiye’de Meme Kanseri Epidemiyolojisi

Türkiye’de meme kanseri sıklığı incelendiğinde ne yazık ki oldukça yaygın olduğu görülüyor. Her 8 kadından 1’inde meme kanseri görülebiliyor.

Meme Kanseri Türleri

Meme kanseri başlıca türleri şunlardır:

  • Anjiyosarkom,
  • Duktal karsinom in situ
  • İnflamatuar meme kanseri,
  • İnvaziv lobüler karsinom,
  • İnvaziv lobüler kanser in situ
  • Erkek meme kanseri,
  • Paget hastalığı
  • Tekrarlayan meme kanseri

Meme Kanseri Belirtileri

Meme kanserinin belirtileri aşağıdaki gibidir;

  • Memede çevredeki dokudan farklı olarak hissedilen bir yumru ya da kalınlaşma,
  • Memelerden birinin boyutunda şeklinde ya da görünümünde değişiklik olması,
  • Göğüs üzerindeki deride değişimler
  • Meme başının ters dönmesi,
  • Meme ucu ( areola) ya da göğsü çevreleyen cildin pigmentli bölgesinin soyulması, pul pul dökülmesi ya da kabuklanması kanseri belirtisi olarak bilinir.
  • Meme üzerinde kızarıklık, portakal derisi görünümünde oluşum görülmesi sık rastlanan meme kanserinin belirtileri arasındadır.

Doktora Görünülmesi Gereken Durumlar

Memede bir yumru olması ya da memede herhangi bir değişim olması halinde hiç vakit kaybetmeden bir doktora gidilmesi gereklidir. Hatta çok yakın zamanda çektirilen mamografi normal çıkmış bile olsa, memede hissedilen herhangi bir değişimde hemen doktora gidilmelidir.

Meme Kanseri Nedenleri

Meme hücrelerinde anormal bir takım gelişmeler olması halinde, doktorlar meme kanseri oluşmaya başladığını anlayabilir. Hastalıklı hücreler, sağlıklı hücrelerden daha hızlı bölünerek çoğalma potansiyeline sahiptir.

Bu hızlı bir şekilde bölünen hücreler yan yana birikerek bir yumru ya da kitle meydana getiriler. Daha sonra oluşan hastalıklı hücreler göğüsten lenf düğümlerine ya da vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. (Yani hastalık metastaz yapabilir).

İlginizi Çekebilir: Parkinson Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Meme kanseri genellikle başlangıç noktası olarak süt üreten kanallarda yer alan hücreleri seçer. (invaziv duktal karsinom). Bunun yanı sıra meme kanseri lobüller (invaziv lobiler karsinom) olarak tanımlanan glandüler dokuda ya da meme içinde yer alan daha başka hücrelerde de yerleşebilir.

Bilim insanları meme kanseri riskini arttırabilen faktörleri, hormonlar, yaşam tarzı ve çevre faktörleri açısından incelediler. Fakat yine de bütün bu risk faktörlerinden uzak olduğu halde meme kanseri geliştirebilen insanlar olduğu da görüldü. Bu durum göz önüne alınarak risk faktörü taşımayan insanların da belirtiler konusunda uyanık olmasında yarar vardır. Genel yaklaşım meme kanseri nedeni için çevresel ve genetik faktörlerin etkileşimini öne sürüyor.  .

Meme Kanseri ve Genetik Faktörler

Doktorlar meme kanserinin %5 ila 10 ‘undan genetik mutasyonlarının sorumlu olduğunu düşünüyor. Meme kanseri riski çeşitli genlerin kalıtsal mutasyona uğraması ile artış gösterebilmektedir.

Meme kanserinden en fazla sorumlu olabileceği düşünülen genler şunlardır:

  • BRCA1
  • BRCA2

Yukarıda sözü geçen her iki genin de meme kanseri ve yumurtalık kanseri riskini ciddi ölçüde arttırdığı düşünülmektedir.  Ailesinde meme kanseri geçmişi bulunan kişilerde doktorlar BRCA’da olabilecek özel mutasyonları ya da ailesel geçiş yapan diğer genleri tanımlamaya yardımcı olabilecek bir takım ilave testler isteyebilirler.

Günümüzde aile sağlığı geçmişini gözden geçirebilecek genetik danışmanlar le yapılan bazı çalışmalar ile olası risk faktörlerinin saptanması da mümkün olabiliyor. Böyle bir yaklaşım benimsenmeden önce genetik danışman ile görüşülerek genetik testlerin riskleri, avantajları ve sınırlamaları hakkında bilgi alınmalıdır.

İlginizi Çekebilir: Böbrek Taşı Hakkında Tüm Bilinmesi Gerekenler

Meme Kanseri Risk Etkenleri

Meme kanseri risk faktörleri, bireyin meme kanserine yakalanma riskini arttıran kriterlerdir.

Risk faktörlerinden birine ya da birden fazlasına sahip olunması kesinlikle meme kanseri geliştirileceği anlamına gelmez.

Bireyin risk faktörü taşımadığı halde meme kanseri geliştirebildiği durumlara  sıklıkla rastlanmaktadır.  Bu nedenle aşağıdaki meme kanseri risk faktörleri incelenirken bu durumun da göz önünde tutulmasında yarar vardır.

Meme kanseri geliştirilmesindeki başlıca etmenler şunlardır:

  • Kadın cinsiyetinde olmak

Kadınlarda meme kanser görülme sıklığı erkeklerden çok daha fazladır.

  • İlerleyen yaş

Yaş ilerlemeye başladıkça meme kanseri riskinde artış görülür.

  • Kişisel olarak meme kanseri geliştirme öyküsü bulunması

Bir meme biyopsisinde Lobüler karsinom in situ (LCIS) rastlandı ise söz konusu bireyde  meme kanseri görülme ihtimali yükselir. Aynı şekilde bir memede kanser geliştirildi ise diğer memede de kanser geliştirme riski artış gösterir

  • Ailede meme kanseri öyküsü olması

Meme kanseri geliştirebileceğinden şüphelenilen kişinin, annesinde ya da kız kardeşine meme kanseri tanısı kondu ise ( özellikle bu tanı genç yaşta kondu ise ) risk artar. Unutulmaması gereken durum şudur ki, meme kanseri geliştiren pek çok kişinin aile öyküsünde bu hastalığa rastlanmamıştır.

  • Kanser riskini arttıran kalıtsal genler bulunması

Meme kanseri riskini arttıran bazı mutasyona uğramış genlerin anne ya da babadan çocuğa geçmesi muhtemeldir. En iyi bilinen meme kanseri etkeni genler BRCA1 BRCA2 ‘dir. Bu genler meme kanseri ve diğer kanser risklerini büyük ölçüde arttırabilir. Yine de hiçbir zaman bu faktörü taşıyan insanların % 100 kanser olacağı yargısına varılamaz.

  • Radyasyona maruz kalınması

Çocuk yaşta ya da genç yaşta göğüs üzerinde radyasyon tedavisi alınmış olması, meme kanseri riskini arttırmaktadır.

  • Obezite

Obez kişilerin meme kanseri geliştirme riski yüksektir.

  • Genç yaşta adet görülmeye başlanması

Herhangi bir kız çocuğunun 12 yaşından önce adet görmesi halinde meme kanseri riskinin yüksek olduğu düşünülebilir.

  • İleri yaşta menopoza girilmesi

Menopoza girme yaşı büyük ise, meme kanseri geliştirilmesi olasılığının daha yüksek olduğu düşünülmektedir

  • İlk doğumun ileri yaşta gerçekleşmesi

İlk çocuğunu 30 yaşını geçtikten sonra dünyaya getiren annelerde meme kanseri riski artabilir.

  • Hiç doğum yapmamış olmak

Hiç doğum yapmamış olan kadınların meme kanseri geliştirme riskinin en az 1 kez hamile kalan kadınlardan daha fazla olduğu düşünülmektedir.

  • Menopoz sonrası hormon tedavisi görmek

Menopoz belirtilerini ve/veya semptomlarını baskılamak için hormon tedavisi alan kadınlarda meme kanseri riskinin arttığı tespit edilmiştir. Söz konusu kadınlarda ilgili ilaçların tüketilmesinin bırakılması halinde meme kanseri riskinde azalma görülüyor.

  • Alkol tüketmek

Alkol tüketimi meme kanseri geliştirme ihtimalini destekler.

Meme Kanseri Riskini Azaltmak

Ortalama risk faktörlerine sahip bir kadın için yaşam tarzında yapılabilecek bazı değişiklikler ile meme kanseri riskini azaltmak mümkündür. Günlük yaşamda yapılacak düzenlemelerden bazıları şunlar olabilir:

  • Doktordan meme kanseri taraması hakkında bilgi alınması,

Klinik meme muayeneleri ve mamogramlar gibi meme kanseri tarama muayenelerini ve testlerinin ne aralıklarla yapılması gerektiği konusunda bilgi edinerek bu prosedürlere uygun davranılmalıdır.

  • Kanser taramasına girilmesinin avantajları ve riskleri konusunda doktor ile görüşülerek bilgi edinilmesi

Doktor ile birlikte hangi meme kanseri taramasının kişisel olarak, doğru olduğuna karar verilmebilir.

  • Meme farkındalığı geliştirilebilmesi için meme muayenesi yapılarak göğüslerin tanınması,

Kadınlar kendi kendine meme muayenesi yaparken göğüslerinin farkında olmak için  göğüslerini zaman zaman inceleyerek iyice tanımasında yarar olabilir. Göğüste yeni bir değişiklik olması,  topak ya da portakal kabuğu gibi bir görünme rastlanması ya da bunun dışında olağan olmayan birtakım değişiklikler var ise derhal doktor ile temasa geçilmelidir. Meme farkındalığının kanseri önleyici herhangi bir etkisi yoktur fakat göğüslerde olabilecek değişiklikler saptanarak semptomlar tanımlanması ve erken teşhise imkan sağlanması açısından çok önemli bir husustur.

  • Alkol alımını sınırlamak,

Alkol tüketiminin ölçülü olmasına dikkat edilmelidir. İçilebilecek alkol miktarı günde en faza 1 bardak ile sınırlandırılmalıdır.

  • Haftada birkaç gün egzersiz yapılması

Haftanın pek çok günü en az 30 dakika egzersiz yapılması önerilen tedbirler arasındadır. Eğer son zamanlarda hareketsiz kalınmış ise, doktor ile görüşülerek yavaş yavaş spora başlanmalıdır.

  • Menopoz sonrası hormon tedavisinin sınırlandırılması

Kombine uygulanan menopoz hormonu tedavisi meme kanseri riskini yükseltebilir. Hormon tedavisi riskleri ve yararları hakkında doktordan bilgi alınmalıdır.

  • Sağlıklı kilonun korunması

İdeal kiloda kalmaya çalışılmalıdır. Kilo verilmesi gerekiyorsa bu konu ile ilgili olarak bir diyetisyen ile temas kurulmalıdır. Düzenli olarak her gün tüketilen kalori miktarının  azaltılması ve  yapılan egzersizin arttırılması bu konuda yardımcı olabilir.

  • Yapılan bazı araştırmalarda sızma zeytinyağı, karışık kuruyemiş ile beslenen ve Akdeniz diyetini tercih eden kadınlarda meme kanseri görülme sıklığının azaldığına dair çalışmalar bulunmaktadır.

Akdeniz diyeti daha çok meyve sebze, baklagiller, kepekli tahıl ve fındık gibi bitkisel gıdaların daha ağırlıklı tüketilmesi prensibine dayanır.

Yüksek Risk Altında Bulunan Kadınlarda Meme Kanseri Riskinin Azaltılabilmesi

Doktor tarafından değerlendirilen riskli bir aile öyküsü olmasının yanı sıra meme kanseri riskini yükselten (Prekanseröz) meme rahatsızlığı vb. risk etmelerine sahip kadınlar risklerini azaltılması seçenekleri için doktorla görüşülebilir.

Bu konuda bazı yaklaşımlar geliştirilebilir. Söz gelimi önleyici ilaçlar kullanılması, profilaktik mastektomi gibi sağlıklı göğsün cerrahi müdahale ile alınması, yumurtalık kanseri ve meme kanseri riskinin düşürülmesi için yumurtalıkların ( profilaktik ooforektomi) çıkarılması da önerilen yollar arasında olmakla birlikte, bu yöntemler kesinlikle doktora danışılmadan karar verilerek uygulanmamalıdır.

Meme Kanseri Teşhisi İçin Kullanılan Test ve Prosedürler

Meme kanseri tanısı için çeşitli yöntemlerden yararlanılır. Bu yöntemlerden bazıları şunlardır:

Göğüs Muayenesi

Doktor koltuk altında bulunan lenf düğümlerini ve her iki göğsü de kontrol ederek,  herhangi bir yumru oluşumu ya da diğer anomaliler saptanabilir.

Mamogram

Mamogram kabaca meme röntgeni olarak da tanımlanabilir. Mamogram genellikle meme kanseri taramasında tercih edilen bir yöntemdir. Yapılan tarama sırasında mamogramda bir anormallik tespit edilmesi halinde doktor bu anormalliğin sebebini tam olarak anlayabilmek için daha farklı testler isteyebilir.

Meme Ultrasonu

Ultrason vücuttaki derin alanlarda bulunan yapıların görüntülerinin ses dalgaları ile tanımlanması prensibine dayanan bir yöntemdir. Memede oluşan bir kistlerin katı bir kitle mi, yoksa sıvı dolu bir kitle mi olduğunun belirlenmesi için de ultrason kullanılabilir.

Biyopsi

Göğüs hücresinde test yapılması için göğüs hücresi örneğinin çıkartılarak incelenmesi biyopsi olarak tanımlanabilir.  Biyopsi ile alınan örnekler laboratuvara yollanır ve analize alınır.  Eğer kanser hücresi bulunursa, bu yöntemlerle var olan hücre tipinden kanserin saldırganlık derecesi vb. konular hakkında da bilgi edinilebilir.

Meme Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI)

Manyetik rezonans görüntüleme tekniğinde, bir MRI cihazı göğüs içinin resimlerinin ortaya çıkarılması  için mıknatıs ve radyo dalgalarını kullanır. MRI görüntüleme işleminde radyoaktif ışınlardan yararlanılmaz.

İleride yaşanabilecek herhangi bir meme kanseri veya tümör oluşumunun önüne geçebilmek için mutlaka yılda 2 kez online randevu alarak, uzman bir hekime kontrole gitmeniz oldukça önemlidir. Zira tüm meme kanserlerinde erken tanı hayati önem arz etmektedir. Meme kanseri her ne kadar zorlu bir hastalık olsa da erken tanı ile iyileşme olasılığı ciddi anlamda artmaktadır. Unutmadan günümüzde hemen hemen bir çok sağlık merkezi gerekli tıbbi testli yapmaktadır.

Exit mobile version