Bu Yazımızda Neler Var
Kalp yetmezliği kalp kasının yeterli kanı pompalayamadığı zaman ortaya çıkan bir hastalıktır. Kalp damarlarının daralmış olması ( koroner arter hastalığı) ya da yüksek tansiyon gibi risk faktörleri kalbi zaman içinde zayıf bırakmaya başlar. Bu yazıda kalp yetmezliği nedir, sebepleri, evreleri, önleme yolları ve tedavisi üzerine bilgi verilmektedir.
Kalp yetmezliğine neden olan oluşumları geri çevirmek tam olarak mümkün olmayabilir. Fakat yapılan tedaviler kalp yetmezliği semptomlarını ve belirtileri azaltır. Hastanın daha uzun yaşamasını sağlayabilir
Düzenli fiziksel aktivite, tuzun azaltılması, stresin kontrol altına alınması, ideal kilonun korunması gibi alışkanlıklar yaşam süresini uzatarak, yaşam kalitesini yükseltebilecek önlemler arasında bulunmaktadır.
Kalp yetmezliğini önlemenin bir yolu da koroner arter hastalığı, yüksek tansiyon, diyabet ya da obezite gibi kalp yetmezliğine sebep olabilecek problemlerin kontrol altında tutulması ya da önlenmesidir.
Kalp Yetmezliği Belirtileri
Kalp yetmezliği birden bire ortaya çıkabilir (akut), ya da yaşam boyu sürekli (kronik) devam edebilir.
Peki kalp yetmezliği belirtileri nelerdir?
- Dinlenme halinde ya da uzanır pozisyonda iken nefes darlığı çekilmesi,
- Yorgunluk, halsizlik,
- Bacaklarda, ayak bileklerinde ve/veya ayaklarda şişme (ödem) oluşması,
- Kalp atışının düzensiz olması,
- Egzersiz performansında düşme yaşanması,
- Kalıcı öksürük ya da beyaz/pembe kanlı balgam,
- Hırıltılı nefes alınması,
- Gece sık sık idrara çıkılması,
- Karında şişkinlik,
- Sıvı tutulması nedeni ile hızlı kilo alımı,
- Mide bulantısı ve iştahsızlık,
- Konsantrasyon düşüklüğü,
- Ani şiddetli nefes darlığı,
- Öksürükle birlikte gelen pembe köpüklü mukus/ balgam,
- Kalp yetmezliğinin kalp krizi nedeni ile oluştuğu hallerde göğüs ağrısı olabilir.
Kalp Yetmezliği Acil Doktora Gitme Zamanı
Kalp yetmezliği belirtileri yaşadığını düşünen herkes vakit kaybetmeden doktora gitmelidir. Acilen doktora başvurulması gereken durumlar ise şunlardır:
- Göğüs ağrısı,
- Bayılma ya da şiddetli halsizlik hissi,
- Nefes darlığı ile birlikte hızlı ya da düzensiz kalp atışı,
- Nefes darlığı İle birlikte bayılma,
- Nefes darlığı ile birlikte göğüs ağrısı,
- Ani nefes darlığı ve öksürükle birlikte pembe köpüklü mukuslu balgam görülmesi halinde doktora başvurulmalıdır.
Bu belirtiler kalp yetmezliğini işaret etse de, hayati önemi olan daha başka kalp ve akciğer rahatsızlıkları da bu belirtilere neden olabilir. Bu nedenle yukarıda saylan belirtileri önemseyin, kendi kendinize teşhis koymak için vakit kaybetmeyin. Olabildiğince çabuk 112’yi arayarak acil yardım çağrısında bulunun.
Hastanede görev yapan acil yardım doktorları semptomları kontrol altına almaya çalışır ve problemin kalp yetmezliğinden mi, yoksa daha başka bir nedenle mi ortaya çıktığını teşhis etmek için gerekeni yaparlar.
Daha önceden kalp yetmezliği tanısı konmuş kişilerde yukarıda sayılan semptomlardan birisinin görülerek hastanın aniden kötüye gitmesi, var olan kalp yetmezliği vakasının ilerlediğini ya da tedaviye cevap alınamadığı anlamına gelebilir.
Birkaç gün içinde 2-3 kg almak da kalp yetmezliğine ya da var olan kalp yetmezliğinin kötüleştiğine dair bir işaret olabilir. Kalp yetersizliği nedir sorusunun yanıtıyla birlikte belirtilerin iyi bilinmesi son derece önemlidir. Bu belirtiler ile birlikte vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır. Kalp yetersizliğinde tedavinin reddedilmemesi son derece önem arz atmektedir.
Kalp Yetmezliği Nedenleri
Kalp yetmezliği çoğu kez diğer rahatsızlıklar kalbe zarar verdikten sonra ortaya çıkar. Fakat her zaman kalp yetmezliği olması için kalbin zayıf olması ön koşulu bulunmamaktadır. Kalbin çok sertleşmesi, gerilmesi ile de kalp yetmezliği ortaya çıkabilir.
Bazı kalp yetmezliği vakalarında kalp kası zarar görür, bazı kalp yetmezliği vakalarında da kalbin ana pompalama odaları ventriküller sertleşir ve kalp atımı düzensizleşir. Zaman içinde kalp vücuda yeterli kanı pompalayamaz hale gelebilir.
Ejeksiyon fraksiyonu kalbin pompalama yeterliliği hakkında iyi bir fikir veren önemli bir ölçümdür. Ejeksiyon fraksiyonu kalp yetmezliğini sınıflandırma ve uygulanacak tedaviyi doğru olarak saptamak amacı ile kullanılır.
Sağlıklı bir kalp için belirlenen ejeksiyon fraksiyonu %50 da daha fazla olarak tanımlanmıştır. %50’nin anlamı kalbin her atımında ventrikülü dolduran kanın en az yarısının dışarı pompalandığıdır.
Fakat bazı durumlarda ejeksiyon fraksiyonu normal olduğu halde kalp yetmezliği görülebilir. Bu durum yüksek tansiyon vb. durumlar nedeni ile kalp kasının sertleşmesi halinde ortaya çıkar.
Kalp yetmezliği kalbin sol tarafında ( sol ventrikül), sağ tarafında ya da her iki tarafta da görülebilir. Hastalık çoğu kez sol ventrikülle başlamaktadır. Sol ventrikül kalbin ana pompalama odasıdır.
Aşağıdaki oluşumlar kalbe zarar verebilir, zayıflatabilir ve zaman içinde kalp yetmezliği faktörü olabilir. Bunların bazıları hasta hiçbir şey hissetmeden gelişen durumlardır. Sıklıkla rastlanan kalp yetmezliği nedenleri şunlardır:
Koroner Arter Hastalığı İle Birlikte Kalp Krizi
Koroner arter hastalığı en yaygın kalp yetmezliği sebebidir. Bahse konu hastalık kalp krizine sebep olabilecek yağ moleküllerinin zaman içinde damarlarda birikmesinden dolayı meydana gelir.
Yüksek Tansiyon
Hastanın kan basıncı yüksek ise kalp vücuda kan dolaşımını sağlamak için normalden daha fazla çalışmak zorunda kalır. Zaman içinde bu fazla çalışma kalp kasını çok zayıflatabilir ya da sertleştirebilir.
Kalp Kapakçıklarında Problem Olması
Kalp kapakçıkları, kanın kalpten doğru yöne akmasını sağlar. Kapakta bir problem olması halinde (Herhangi bir yapısal anomali, koroner arter hastalığı ya da kalp enfeksiyonu sebebi ile hasar görmüş kapakçık) kalp daha fazla çalışmak için zorlanır. Bu da zamanla kalbin zayıflamasına sebep olabilir.
Kalp Kasının Hasar Görmesi
Bu durum, geçirilen çeşitli enfeksiyonlar, hastalıklar, alkol bağımlılığı, uyuşturucu, kokain kullanımı ya da kemoterapide kullanılan bazı ilaçların toksik etkisi nedeni ile oluşabilir. Kalp kasının hasarlı olması genetik nedenlerden de kaynaklanabilir.
Miyokardit
Miyokardit kalp kasının iltihaplanmasıdır. Çoğu kez virüsler nedeni ile ortaya çıkan bir sorundur. Sol taraflı kalp yetmezliğinin sorumlusu olarak rastlandığı vakalar çoktur.
Doğuştan Var Olan Kalp Kusurları (Konjenital Kalp Kusurları)
Doğuştan kalp ve odacıklarının ya da valflerin olması gerektiği gibi oluşmadığı hallerde, kalbin kan pompalaması için daha çok çalışması gerekir. Bu durum da zaman içinde kalp yetmezliğine sebep olabilir.
Anormal Kalp Ritmleri (Aritmi)
Kalp olması gerekenden daha hızlı attığı takdirde, daha fazla çalışacağı için kalp yetmezliği riski bulunmaktadır. Kalbin olması gerekenden daha yavaş çalışması halinde de kalp yetmezliği sorununa rastlanabilir.
Diğer Hastalıklar
HIV, hipertiroid, diyabet ya da demir birikmesi (hemokromatoz) veya protein birikmesi (amiloidoz ) türündeki kronik hastalıklar, kalp yetmezliği oluşumuna destek verebilirler. Yukarıda da görüldüğü gibi kalp yetersizliğine neden olan faktörler oldukça geniştir.
Kalp Yetmezliği Evreleri
Kalp yetmezliği evreleri 4 ana grupta toplanıyor. Bu gruplar şunlardır:
- Kalp yetmezliği A evresi,
- Kalp yetmezliği B evresi,
- Kalp yetmezliği C evresi,
- Kalp yetmezliği D evresidir.
Kalp Yetmezliği A Evresi
Bu evrede yer alan insanlar, henüz kalbin pompalama aktivitesi le ilgili herhangi bir sorun yaşamamaktadır. Fakat bünyelerinde yerleşmiş bulunan kronik yüksek tansiyon, koroner arter hastalığı ya da diyabet nedeni ile yüksek oranda risk altındadırlar.
Kalp Yetmezliği B Evresi
Kalp yetmezliği B evresini yaşamakta olan insanların kalbinde yapısal değişimler gelişmeye başlayabilir. Bu evrede kalbin sol ventrikülünde genişleme gibi yapısal kalp deformasyonu gelişebilir. Bu durum daha önce geçirilen bir kalp krizi nedeni ile de oluşabilir.
Genellikle kalp yetmezliği B evresi yaşayan insanlar asemptomatik olarak kalır.
Kalp Yetmezliği C Evresi
Bu aşamadaki insanlar kalp yetmezliğinin altında yatan hastalıklara bağlı belirtiler gösterebilir. (yorgunluk ya da nefes darlığı vb.) Bu belirtiler genel olarak sol ventrikülde ya da pompalama sırasında yaşanan problemler nedeni ile ortaya çıkar.
İlginizi Çekebilir: Düzensiz Kalp Atışının Sebepleri Nelerdir?
Kalp yetmezliği C basamağında bulunan kişiler artık herhangi bir ani belirti göstermeyen ancak şu anda daha önceki semptomlara bağlı olarak (kalp yetmezliği atak yapması ve hastanede yatış gerektiren durumlar gibi) tedavi alan kişilerdir.
Kalp Yetmezliği D Evresi
D Evresinde kalp yetmezliği olan insanlarda ilerlemiş yapısal kalp hastalığı gelişmiştir. Bu evredeki hastalarda istirahat halinde dahi semptomlar gözlenir. Bu oldukça ağır bir evredir özel doktor kontrolünde hastane ya da bakımevi bakımı gerekebilir. Yine bu evrede kalp nakli vb. doktorun önereceği tedavilerin uygulanması gereken aşamadır.
Kalp Yetmezliği Tedavisi
Kalp yetmezliği, tedavisi yaşam boyu tedavi edilmesi gereken kronik hastalıklar sınıfında yer alır. Kalp yetmezliği tedavisi için günümüzde oldukça ileri metotlar bulunmaktadır. Doğru tedavi uygulandığında kalp yetmezliği semptomları iyileşebilir, hatta kalp güçlenebilir. Bu sebeple kalp yetersizliği tedavisinde düzen son derece önemlidir. Kalp damar hastalığı, hayati önem taşıdığından ihmale gelmemesi gereklidir.
Kalp yetersizliği hastalarında tedavinin zamanında yapılması, ani ölümlerin önüne geçebilmektedir. Doktorlar bazen kalp yetmezliğine sebep olan alttaki hastalık faktörlerini tedavi ederek de kalp yetmezliğini tedavi edebilir.
Söz gelimi kalp kapakçığının onarılarak, kalp ritminin hızlı bir şekilde kontrol altına alınması hastalığın iyileşmesinde olumlu rol oynayabilir. Kısacası kalp kapak hastalıkları kontrol altında tutulması gerekmektedir.
Kalp yetmezliği tedavisi doğru ilaçların dengeli olarak kullanımı ile bazı hallerde kalp atımının düzenlenerek kalbin doğru pompalama yapmasına yardımcı cihazların kullanımını da içerebilir. Hastalara bu süre içerisinde kalp pili cihazları da takılabilir
Bazı durumlarda kalp yetmezliği tedavisi için birden fazla ilaç alınması gerekebilir. Söz gelimi doktor tarafından göğüs ağrısı için nitrat, kolesterolü dengelemek için statin ya da kan pıhtılaşmasının önüne geçmek için kan inceltici ilaçlar verebilir. İlaçlar doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Doktorun bu ilaç dozlarını sıklıkla değiştirmesi gerekebilir. Bu nedenle kontrol zamanları atlatılmamalıdır. Kalp yetersizliği hastaları, belirtilerin artmasıyla birlikte hastaneye yatırabilmektedir.
Kalp Yetmezliği Önleme
Kalp yetersizliğinin önlenmesi için risk faktörlerinin en aza indirilmesi son derece önemlidir. Kalp hastalığı oluşumunda bazı riskler ( yüksek tansiyon, koroner arter hastalığı vb.) kontrol altında tutulabilir ya da ortadan kaldırılabilir. Kalp yetmezliğini önlemek açısından yaşam tarzında yapılabilecek değişimler şunlardır:
- Sigara içmemek,
- Alkol kullanmamak,
- Kafein alımını düşürmek,
- Yüksek tansiyon ya da diyabet gibi hastalıkların kontrol altında tutulması,
- Fiziksel olarak aktif olmak,
- Sağlıklı beslenmek,
- İdeal kiloyu korumak,
- Yaşamda var olan stresi azaltmak ya da kontrol altına almaktır.